Woensdagochtend (2 september 2018) stond ik in mijn werkkamer te kijken naar een gebouw dat gesloopt wordt. Een verwoest gebouw, dat de verschrikking van een oorlog weerspiegelde. Als kind heb ik deze verschrikking mee moeten maken. Op een vrije dag, een vrijdagmiddag kwamen de jachtvliegtuigen om mijn stad te bombarderen. De vliegtuigen vlogen door de geluidsbarrière en als gevolg daarvan werd een harde knal in hele stad gehoord. De eerste bom viel op het huis van onze buren. Door de jaren heen zijn de herinneringen aan deze dag vervaagd. Vuur, rook, harde knallen en de afgehakte hand van Hana, het zesjarige buurmeisje, die na de explosie in onze tuin lag, zijn echter gegrift in mijn gedachten van de kinderjaren. Inmiddels is 30 jaar voorbij, maar nog steeds heb ik last van luide knallen.
Het belang van participatie van nieuwkomers wordt steeds vaker benadrukt. Diverse studies, onderzoeken en de kritische blik van critici op het huidige beleid hebben tot grondige veranderingen op het gebied van inburgering en arbeidsparticipatie van nieuwkomers geleid. De toon is gezet voor versnelde taaltrajecten en toeleiding tot de arbeidsmarkt, terwijl meeste nieuwkomers en met name oorlogsvluchtelingen wegens traumatische ervaringen niet in staat zijn om volledig deel te nemen aan inburgeringstrajecten.
Met slapeloze nachten, last van prikkelbaarheid en concentratieproblemen komen ze in aanraking met een wereld van culturele verschillen. Ze moeten zich aanpassen aan normen en waarden, die hier, in het westen vanzelfsprekend zijn. In mijn optiek is het zeer moeilijk om tijdens korte trajecten goed kennis te maken met fundamentele beginselen als vrijheid van meningsuiting, gelijkheid van mensen ongeacht hun levensovertuiging en vrouwenrechten. Er wordt een monoloog gehouden over culturele normen en waarden en er is meestal nauwelijks ruimte voor discussie, om van gedachten te kunnen wisselen.
Hierbij wil ik mij vooral richten op professionals, die zich bezig houden met nieuwkomers. Bespreekbaar maken van taboes, is niet in strijd met neutraliteit. Laat ze kennis maken met kernwaarden van Nederlandse samenleving. Neem signalen van PTSS serieus. Met een goede geestelijke gezondheid is het integreren makkelijker. Schets een toekomstperspectief van wat zij met hun inzet kunnen bereiken. Ze mogen ook in vrede van het leven genieten.
